NHỮNG THÀNH PHỐ BUỒN. *thanhdalat

Một người bạn quê quán ở Huế, nhưng sinh trưởng tại Đà Lạt , dịp Tết năm nay là lần đầu tiên về thăm quê, khi vào cảm khái:
-Huế đẹp nhưng buồn quá. Buồn không chịu nổi!
-Sao lại nói thế?
-Buổi chiều đi qua Thiên Mụ, nhìn lên cái tháp rêu phong, rồi nhìn xuống dòng Hương lặng lờ buồn chịu không xiết. Vào Đại Nội thì chỉ thấy những bức tường nâu cũ, câm lặng,…thê lương quá!
-Cả đời ông sống ở Đà Lạt quá quen cái buồn của những“đường quanh co bên gốc thông già” rồi, sao lại còn than buồn khi đến thành phố khác nhỉ?
-Mình thấy Đà Lạt vậy mà còn vui hơn Huế!
Thật không hiểu nổi ông bạn. Không hiểu sao ông bạn lại thi sĩ thế không biết. Mình vốn đa cảm, và tuy không là thi sĩ nhưng cũng có tâm hồn thi nhân thứ thiệt (sic), hè nào cũng về Huế ở cả tháng mà đâu có thấy Huế buồn “chịu không nổi” như ông bạn than vãn đâu. Huế dạo này đông dân, sinh hoạt cũng khá là nhộn nhịp đấy chứ.
Chỉ sợ cái vẻ trầm mặc của Huế mất dần đi và Đà Lạt vắng bóng “những con đường mù sương giăng mắc”thôi!
**
Nhưng lời nói của ông bạn đã bám riết tâm tư của mình. Thành phố buồn có giá trị gì cho con người không?
Huế buồn, Đà Lạt buồn mà răng mình lại yêu hai thành phố nớ như rứa hè! Vào Đà Lạt thì nhớ sông Hương, núi Ngự mà ra Huế thì nhớ đồi Cù và tiếng thông ngàn. Còn các bạn thì sao? Có phải than buồn “chịu không xiết” khi đến Đà lạt và Huế không?
Có những khu dân cư mà cảnh vật trông buồn thê thiết thật.Đó là những  thị trấn xa xôi, hẻo lánh, những ga xép tỉnh lẻ. Nhưng cũng có những thành phố …buồn. Đó là những thành phố cũ, ngày xưa phồn thịnh nhưng do những đổi thay của thời thế , sự sa sút về phương diện kinh tế mà nay tàn tạ thì trông cũng thê lương , ảm đạm lắm. Khách phương xa có dịp đi qua không khỏi bùi ngùi, và buồn bã. Tôi từng nghe những người bạn- dân Quảng Trị nói như thế về thành phố quê hương của họ. Tuy nhiên, có những thành phố mà nét buồn lặng  của nó là cần thiết, là nên thơ. Đó là những cố đô với những công trình kiến trúc cổ, vừa có giá trị lịch sử vừa có giá trị thẩm mỹ, đó là những thị trấn, thành phố tuy ở những miền rừng núi xa xôi nhưng phong cảnh nên thơ, hữu tình. Như Huế và Hội An, như Đà Lạt, và Sapa ,… Bây giờ chúng ta hãy ghé qua thăm cố đô và thành phố sương mù một xí nhé.
Đến Huế là chúng ta đi vào một không gian xanh của cây lá, cây được trồng nhiều dọc hai bên đường, trong những khu vườn . Thành phố vườn là cái tên cho Huế. Trước mắt chúng ta ,dòng Hương giang trong xanh, lặng lờ và núi Ngự Bình  hiền hòa đã là cảm hứng cho bao nhiêu thi nhân.  Nhà thơ Thu Bồn hiểu cái hồn của Huế lắm khi viết
Con sông dùng dằng…con sông không chảy
Sông chảy vào lòng nên Huế rất sâu.
Bùi Giáng thì triết lý bằng cái giọng rất Huế :
Dạ thưa phố Huế bây giờ,
Vẫn còn núi Ngự bên bờ sông Hương
Hoàng thành với những bức tường nâu cũ, câm lặng kia khiến bạn tôi than buồn “chịu không xiết”, đã đem lại cho chúng ta những lời ca, câu thơ đầy cảm xúc:
 Hoàng Thành thơm ngát cỏ hoa
trắng dài một vạt trên tà áo bay
…
Ai qua Thành Nội chiều nay
cho tôi gửi giấc mộng gầy dáng xưa
                           (Huế buồn.Thơ Phạm Ngọc, nhạc Nhật Vũ)
Ai về qua Hương Giang
“gởi lòng tôi theo với”
ánh trăng treo Thành Nội
một góc trời quê hương               (Mưa Cali nhớ Thành nội -Thơ Phạm Ngọc, nhạc Võ Tá Hân)
  Áo bay hay lá rơi vào nội.
Thương nhớ lòng theo mấy cửa thành.
                            (Chiều mưa uống rượu-Tần Hoài Dạ Vũ)
Và còn biết bao nhiêu bài ca về Huế mà mỗi lần nghe, tụi tui dân Huế tha hương lòng rưng rưng.
Rời đất thần kinh, chúng ta xuôi nam, đến Phan Rang , vượt đèo Ngoạn Mục là chúng ta đến gần với xứ lạnh rồi. Đà Lạt là thành phố, mà cái buồn đã thành danh. Thế mà, cũng như cố đô Huế, phố núi cao này là nguồn cảm hứng vô tận cho biết bao bài thơ, câu hát. Ở Đà Lạt đã lâu mà tôi vẫn thấy lòng mênh mang mơ mộng mỗi khi nghe :
Lắng nghe chiều xuống
Thành phố mộng mơ…
Màu lam tím
Đà Lạt…sương phủ mờ,
Từng đôi đi trên phố vắng…
Nét buồn vắng của xứ lạnh đẹp biết bao, cần biết bao cho sự thăng hoa của tâm tình. Nếu ai đó đến với phố núi mà lòng còn xôn xao rộn ràng phố chợ thì hãy nghe Hàn Mặc Tử khẩn cầu:
Ai hãy làm thinh chớ nói nhiều,
Để nghe dưới đáy nước hồ reo,
Để nghe tơ liễu run trong gió.
Và để nghe trời  giải nghĩa yêu.
                                       (Đà Lạt trăng mờ)
 Không biết có nhầm không, tui thấy trong nước mình, Huế và Đà Lạt là hai thành phố mà ca khúc viết về nó đủ cho mấy dĩa nhạc!
Vậy đó, Huế và Đà Lạt là hai thành phố buồn! Ôi , cái buồn quý phái biết bao! Cái buồn nên thơ biết bao!
**


Vâng, Đà Lạt, Huế là những thành phố buồn, buồn mà đẹp. Cái đẹp của những thành phố cổ kính là ở sự yên tĩnh,ở những khoảng lặng ,ở dòng sông êm trôi, ở những tường thành trầm mặc rêu phong cổ độ. Nét thơ của thành phố trong rừng- rừng trong thành phố là  ở những hàng thông xanh bên đường, ở những thảm cỏ xanh êm mát,  ở mặt hồ phẳng lặng, những đồi dã quỳ hoang sơ ,…
Tôi không hề bi quan khi nghe ai đó than vãn rằng cố đô Huế buồn, Đà Lạt-thành phố sương mù buồn. Nhưng tôi sẽ não nề xiết bao nếu ai đó hân hoan bảo rằng cố đô Huế và xứ sương mù Đà Lạt bây giờ là những đô thị hiện đại, nhiều nhà cao tầng, đường phố nhộn nhịp, náo nhiệt.
Xin giữ lại cho tôi hồn cố đô và hồn phố núi!
 

thanhdalat

3/2009