thanhdalat: Mấy ngày nghỉ hè ở Huế - 3 Trở về với gánh cơm hến

Về nhà nghỉ được một ngày, vừa rũ gần sạch bụi đường xa thì đã nghe Hùng gọi điện thoại hẹn lát nữa đi ăn cơm hến. Đã nghe giọng Huế thứ thiệt lại thêm hai tiếng cơm hến nữa thì cảm giác Huế đã rõ ràng rồi, nghe như cái vị hến thấm ở đầu lưỡi. Lòng thấy ấm áp trước tình bạn học cũ nồng hậu.

Nắng Huế lên sớm. Mới 7 giờ sáng đã một sắc vàng đậm đà, khỏe khoắn chan hòa trên cây lá, chảy tràn trên các nẻo đường. Hùng dừng xe trước nhà Tạo. Tui tưởng mình hoa mắt. Căn nhà cổ thâm nghiêm bên bờ sông An Cựu răng sáng ni xôn xao kẻ ngồi người đứng? Ngồi trước bậc thềm nhà là một người phụ nữ khá đứng tuổi đang thoăn thoắt múc cơm, bỏ hến, các loại rau cùng gia vị , nước dùng vào đoại. Một cô bé tóc cột đuôi gà nhanh nhẹn đem từng đoại cơm hến cho khách ăn. Nhìn kỹ, tôi ngỡ ngàng nhận ra người phụ nữ bán hàng ấy là Loan, vợ của Tạo, còn cô bé tóc đuôi gà là bé Lan, gái út của Tạo. Hùng nói:
- Cơm hến đây ngon lắm, ngồi xuống làm một đoại đi.
Hùng kéo tay tui lúc tui còn tần ngần nhìn Loan, mới năm ngoái về còn thấy điệu đàng quý phái... Dù việc làm ăn của Tạo lúc đó đã xuống dốc nhưng nàng vẫn còn giữ nếp nhà, giữ cái phong thái đường hoàng hợp điệu với ngôi nhà cổ kính. Loan mải việc không nhìn thấy tui. Tui vội kéo tay Hùng theo lối hẹp vào nhà sau . “Thôi, vào gặp Tạo đã”. Hùng nói :“Mi ngại chi rứa”, nhưng cũng đi theo tui.
Vừa vào đến khoảnh sân nhà sau thì đã thấy một gã đàn ông ngồi lúi húi rửa đoại. Cái dáng tròn, mập, đầu cắt tóc ngắn quen quen. Hùng ồm ồm:
-Rửa đoại chi mà chậm chạp rứa hè. Hết đoại múc cơm hến rồi đó!
Gã đàn ông ngước mặt lên, cười nhẹ:
- Lo chi, mô rồi cũng vô nớ thôi.
Tạo đó ư ? Tôi nhìn Tạo, cũng ngỡ ngàng như khi gặp Loan trong dáng vẻ người đàn bà bán cơm hến.
Một đại gia trong nghề buôn phế liệu, ngang dọc Bắc , Nam , với những hợp đồng bạc tỉ bây giờ đang ngồi rửa đoại cho vợ bán hàng ăn sáng! Nhưng càng ngạc nhiên hơn: khuôn mặt Tạo trông thật thanh thản, bình an.
-Mi ra lúc mô?
-Hôm tê. Xuống rủ ông đi cà phê đây.
-Đợi tau một xí. Ăn sáng chưa, cơm hến nghe. Ơ Lan ư.ơ.i…
Tui vội ngăn lại:
-Thôi thôi, tụi tau ăn rồi. Tự nhiên đi.
Hùng vào nhà lấy hai cái ghế thấp, tụi tui ngồi xuống bên cạnh Tạo.
Ngoài kia, trước cửa nhà là cảnh xôn xao ăn uống, nhưng trong này, chỉ cách 10 mét lại là một thế giới của tĩnh lặng. Cách chỗ Tạo ngồi mấy bước chân là cái bể cạn có hòn non bộ ẩn khuất trong lùm trúc cảnh, phía trên cao, dưới mái hiên là mấy cái lồng chim . Tiếng chim hót buổi sáng như đẩy những lao xao ra khỏi khoảng sân rêu

Là sĩ quan chế độ cũ, sau thời gian cải tạo, trở về nhà Tạo làm bất kể việc gì để kiếm sống. Lên rừng tìm trầm, chạy xe thồ (xe ôm), buôn gỗ lậu, cuối cùng phất lên nhờ buôn phế liệu. Tạo trở thành nhà buôn lớn ở thành phố Huế. Nhưng cũng chính những năm làm ăn tất bật đó, thằng con trai một của Tạo bỏ học theo lũ bạn xấu lang thang các nơi ăn chơi, đốt tiền ở các chiếu bạc. Vầng trán đã nhăn bởi những lo tính chuyện kinh doanh, lại thêm nhiều nếp nhăn vì đứa con hư hỏng. Cách đây hai năm, nghề buôn phế liệu của Tạo gặp nhiều khó khăn, nhiều chuyến hàng trốn thuế bị tịch thu. Vừa mất hàng vừa mất các mối làm ăn. Một số bạn hàng trở mặt. Chán nản, Tạo muốn rút chân ra khỏi nghề buôn phế liệu nhưng không thể. Các bạn hàng còn nợ Tạo một khoản tiền lớn buộc Tạo phải tiếp tục công việc để thu hồi dần. Việc làm ăn thua lỗ và nhùng nhằng, đứa con trai bỏ nhà vào Quảng Nam đào thiếc đã khiến Tạo rơi vào một cơn khủng hoảng tinh thần trầm trọng. Nhưng cũng có cái may, do việc buôn bán trì trệ, Tạo có thời gian để tìm cách thoát ra cơn trầm cảm. Tạo tìm đọc nhiều sách kinh Phật, kinh Thánh, kinh Dịch,… lên chùa đàm đạo với các nhà sư.
Những công phu nầy rồi cũng đem đến cho Tạo một số kết quả. Trong những lúc bạn bè gặp gỡ, Tạo là một diễn giả say sưa nói về con đường giải thoát. Nghe Tạo nói về lẽ thịnh suy ở đời, bạn bè ngồi nghe cũng cảm thấy tâm hồn mình như thanh cao hơn, như đã vượt lên những bon chen đời thường – ít ra là ngay lúc ấy.
Một lần, chúng tôi đang hăng say tranh cãi về một cuộc thi Hoa Hậu, vấn đề trí tuệ của các mỹ nữ chân dài, Tạo buông một câu khiến cả bọn “tắt đài”:
-Hoa hậu chân dài trí tuệ ngắn, hay trí tuệ dài ra răng thì cũng chỉ là cái túi da đựng toàn đồ nhơ bẩn, là sự giả hợp của đất, nước , gió, lửa đó thôi …
Lần khác, chúng tôi đang nói về cuộc gặp gỡ của hai nguyên thủ của hai nước lớn, đối trọng về quyền lực mà ảnh hưởng của cuộc gặp có quy mô toàn cầu. Tạo chậm rãi:
-Một giả tướng nhìn một giả tướng, vì vô minh nên cứ tưởng là thật!
Quả thật, triết lý cao siêu của nhà Phật luôn làm cho lý lẽ của cuộc sống trần gian trở nên tầm thường. Khi mà con người hướng tới từ bỏ tham, sân, si thì đúng là không còn gì để mà ngồi bàn cãi. Hầu như bao giờ Tạo cũng là người kết thúc cuộc tranh luận.
Thế nhưng, sau cuộc gặp mặt ồn ào, bọn tui ra về lòng nhẹ nhỏm – ít ra là vài phút sau đó, thì Tạo ra về với nét mặt trầm tư, với vầng trán đầy những nếp nhăn và một trái tim trĩu nặng. Tạo vẫn đang còn trong cơn khủng hoảng tinh thần.

Năm nay gặp lại Tạo, trông bạn khác hẳn. Nét mặt Tạo tràn đầy sự bình an. Sau khi giúp vợ dọn dẹp gọn gàng các thứ sau buổi bán hàng sáng, Tạo cùng chúng tôi đi tìm quán cà phê hàn huyên tâm sự.
Câu chuyện chuyển dần về hướng triết lý nhân sinh. Tạo nhấp một hớp trà, khẽ đặt xuống bàn, thong thả nói:
-Tau đã đọc nhiều kinh sách: Kinh Thánh, kinh Phật , Lão, đoc cả những triết nhân hiện đại như Krishnamurti, Osho,…Tau đi nghe các thầy thuyết giảng đến mê mẩn. Rứa mà cứ buồn sầu triền miên. Buổi sáng đi thể dục, rồi cà phê sáng, buổi chiều lai rai , quên mình đi một chốc, nhưng trở về nhà nhớ tới thằng con đang lang thang trong Nam , nghĩ tới chuyện làm ăn thất bát, những mưu mô, thủ đoạn thương trường tau lại như bị đọa dưới địa ngục. Nhưng chỉ một câu nói của một ông thầy cúng mà tau thức tỉnh. Thầy cúng chứ không phải đại sư, thiền sư chi mô. Cách đây gần một năm, một lần có công chuyện làm ăn tau vào Nam, ngồi gần ông thầy trên một chuyến tàu, nói chuyện cho quên đường dài. Tau lại nổi máu diễn giả, dẫn kinh sách này nọ. Ông nghe, khuôn mặt hiền từ thoáng sắc giận:
-Hỏng rồi, hỏng rồi! Phải xô đổ bức thành dày kinh sách mới mong, mới mong…
Tau cũng nổi giận. Vì tự ái. Từ đó im lặng suốt đoạn đường còn lại.
Nhưng rồi cơ duyên dắt dẫn răng đó, tau lại gặp ông ở sân chùa Từ Đàm trong một dịp lễ. Ông đang bận nên chỉ chào hỏi qua loa, rồi nhìn sâu vào mắt tau, nói một câu:
-Mỗi người có một cái nghiệp riêng, người nào nghiệp đó. Không ai gánh thay cái nghiệp của ai được mô.
Ông ni trước bảy lăm là trung úy Nhảy Dù, sau khi học tập về, lên núi tìm trầm, may mắn trúng được nửa ký kỳ nam, trở nên giàu lớn. Sẵn tiền, ông ta ăn chơi xả láng, khét tiếng Thọ- Kỳ- Nam . Rồi chẳng mấy chốc núi tiền tiêu tan. Ông ta lại lên núi, nhưng lần này thì cuốc đất làm rẫy. Rồi không biết cơ duyên nào mà trở thành thầy cúng.
Câu nói ngắn ngủi đơn giản của ông thầy cúng đã khiến tau nhìn mọi việc một cách khác hẳn. Hè năm ngoái, thằng con về nhà, gầy guộc, xanh xao. Tau thuyết cho hắn một buổi. Hắn ngồi nghe, lầm lì, cuối cùng mới nói: “Con là ri đây, ba có nhồi vào đầu con bao nhiêu chữ thì con cũng lớn ngang ni thôi, không cao hơn được mô”. Lúc đó tau giận lắm. Sau này, nghĩ lại, hắn nói cũng có lý, mỗi người có một phận số, có cái nghiệp của mình, con mình có cái nghiệp của hắn, mình không gánh thay cho hắn được. À, mà thiệt ra hắn có phải là con mình đời đời kiếp kiếp mô. Hắn chỉ ghé qua trú ở nhà mình một kiếp trong cuộc luân hồi mà thôi.
Tạo nhấp một hớp trà, nói tiếp:
Còn như cái nghiệp của mình là ri đây, làm ăn lớn rồi cuối cùng trở về với gánh cơm hến – nghiệp nhà từ đời trước. Th@nhdalat à, từ khi nghe câu nói của ông thầy cúng, tau như tỉnh cơn mê, tau buông bỏ được nhiều thứ. Bây chừ tụi bay thấy đó, gánh cơm hến của nhà tau đông vui không? Cơm hến “Tạo phế liệu” bắt đầu nổi tiếng rồi đó, ha ha ha…
Giọng cười sảng khoái vang lên, nụ cười tươi sáng nở trên khuôn mặt Tạo, khuôn mặt bình an và đẹp trong nắng trưa. Những nếp nhăn trên trán Tạo bớt hắn đi.

Tui mừng cho bạn đã tìm được an lạc bởi một câu nói hợp với căn duyên của mình. Nhưng con đường đến an lạc đâu chỉ có một. Con đường của Tạo không phải là con đường của tui, tui vẫn mãi đi tìm…

thanhdalat
31.8.2010
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Cơm hến đây nì
Ý kiến của một blogger về cơm hến nhà "Tạo-phế -liệu":
Cảm nhận vị ngọt của nước hến thấm dần đầu lưỡi, chất béo hến lan toả trong miệng, vị thơm lừng của nhóm rau thơm nồng dâng lên mũi, vị dòn rụm của đậu phộng cộng thêm vị cay xé của ớt huế thấm đượm đầu môi. (NY) http://vn.360plus.